- Ödülün ismi:
Lozan Mübadilleri Vakfı 100. YIL MÜBADELE ROMAN ÖDÜLÜ
- ÖDÜL GEREKÇESİ:
Sayın Kemal Yalçın’ın Emanet Çeyiz adlı belgesel romanı Türkiye’de ve Türk edebiyatında bir çığır açtı. Emanet Çeyiz romanı mübadele edebiyatının kutup yıldızı oldu.
Kemal Yalçın ilk kez Müslüman ve Ortodoks mübadillerin ve onların evlatlarının başlarına gelenleri tarafsız bir tutumla, bizzat 1923 mübadelesini yaşamış yaşlılarla konuşarak kaleme aldı. Böylece birinci kuşak mübadillerin hatıralarını, duygularını, düşüncelerini, acılarını, umutlarını ölümsüzleştirdi. Onların vasiyetlerini yazdı. Toplumsal hafızayı zenginleştirdi.
Türk yazınında Emanet Çeyiz romanı bir ilktir. Kemal Yalçın, romanında nüfus mübadelesini, insanların uluslararası bir antlaşmanın bir sözleşmesiyle bir anda ata topraklarından koparılışını, suyun iki yanında yaşanan ve vakfımızın da mottosu/sloganı olan “çekilen acıların bir daha yaşanmaması” için kaleme almıştır.
Emanet Çeyiz romanı hem Türkiye’de hem de Yunanistan’da mübadillerin sesi ve dili oldu. Mübadiller Emanet Çeyiz romanını okuyarak kendi kimliklerini, kendi özel tarihlerini araştırmaya ve öğrenmeye başladılar.
Emanet Çeyiz hem Türkiye’de hem de Yunanistan’da en çok okunan bir roman oldu. Almanca ve Farsça dillerinde yayınladı. Böylece Mübadelenin ve Mübadillerin dünyada tanınmasına yardımcı oldu.
Yazar Kemal Yalçın bir mübadil evladı olmadığı halde, 30 yıldan beri mübadele ve mübadillerle ilgili çalışmalarını sürdürüyor. Türkiye’de, Almanya’da, Avrupa’da sayısız Mübadele ve Emanet Çeyiz toplantıları, imza günleri, okuma ve söyleşi etkinlikleri düzenledi. Düşüncelerini barış ve sevgi dilini kullanarak açıkladı ve açıklamaya devam ediyor..
Duisburg-Essen Üniversitesi Turkistik Bölümünde, 2016 yılında “Kemal Yalçın Arşivi” kuruldu. Türkiye ve Yunanistan’da canlı tanıklarla, mübadillerle yaptığı konuşmaların 90 dakikalık 100 adet ses kasetini, binlerce fotoğrafı, belgeyi Kemal Yalçın Arşivine bağışladı. Böylece dünyanın en zengin Mübadele Arşivinden birinin meydana gelmesini sağladı.
Sayın Kemal Yalçın, 1996 yılında emanet çeyizlerin sahiplerini ararken Türkiye ile Yunanistan Kardak Kayalıkları yüzünden savaşın eğine gelmişti. Yunanistan’a silah değil emanet çeyizleri, dostluğu, barışı götürmüştü. Savaş çıktı çıkacak dendiği bir zamanda Türkiye ve Yunanistan yöneticilerine barışın önemini ve değerini gösterdi.
1999 yılında Türkiye ve Yunanistan Dostluk ve Barış Ödülüne layık görüldü. Ödülünü Atina’da yapılan bir törenle aldı.
Aynı şekilde 1998 yılında Türkiye Abdi İpekçi Dostluk ve Barış Özel Ödülü’ne layık görüldü.
1998 Yılında Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı Roman Başarı Ödülü Kemal Yalçın’a verildi.
2001 yılında da Denizli Şeref Ödülü kendisine verildi.
Aldığı bu ödüllerle aynı zamanda mübadillerin şerefini yüceltti.
Sayın Kemal Yalçın 1923 mübadelesi ile Denizli’nin Honaz ilçesini terk etmek zorunda kalan Rum komşusu Minoğlu’nun kızlarının dedesine ve ninesine emanet bırakılan çeyizlerini, annesi ve babasının isteği üzerine Yunanistan’a götürdü. Yunanistan ve Türkiye’yi adım adım dolaştı. 1994-1995-1996 yıllarında Emanet Çeyizlerin sahiplerini aradı ve 1996 yılında Minoğlu ailesini Volos’ta buldu ve emanet çeyizleri sahiplerine teslim etti.
Sayın Kemal Yalçın bu davranışıyla ahde vefanın, dostluğun, kardeşliğin, komşuluğun, barış kültürünün somut bir örneğini yarattı, genç nesillere örnek oldu, insanlığa umut verdi, insanlığı yüceltti, Türkiye’yi de şereflendirdi.
Sayın Kemal Yalçın, Emanet Çeyiz romanıyla Türkiye ve Yunanistan’da ruhları yaralanmış, hasret içinde yanan, geçmişin acıları içinde kıvranan Mübadillerin dertlerine derman, yaralarına merhem oldu. Unutulan mübadelenin ve mübadillerin Türkiye’de, Yunanistan’da ve dünyada tanınmasına katkıda bulundu.
BU NEDENLERLE;
Sayın Kemal Yalçın Lozan Mübadilleri Vakfı 100. Yıl MÜBADELE ROMAN ÖDÜLÜ’nü hak etti.
Lozan Mübadilleri Vakfı Yönetim Kurulu olarak, Lozan Antlaşması ve Mübadele Sözleşmesi’nin 100. Yıldönümünde, günümüz dünyasında bir milyara yakın insanın göç yollarında olduğunu hep hatırımızda tutarak, bu yıl ilk kez düzenlediğimiz edebiyat dalındaki ödülümüzü Sayın Kemal Yalçın’a sunmaya oy birliğiyle karar verdiğimizi bildirmekten onur duyarız. İstanbul, 20 Eylül 2023
LOZAN MÜBADİLLERİ VAKFI YÖNETİM KURULU